De moderne geneeskunde biedt ons steeds meer mogelijkheden om ons lichaam te onderzoeken en potentiële problemen vroegtijdig op te sporen. Maar is dit altijd een goed ding? Een recent rapport van het Kenniscentrum Gezondheidszorg (KCG) in Nederland waarschuwt voor de groeiende trend van overdiagnose door te frequente medische screening. Het rapport concludeert dat we almaar vaker te horen krijgen dat we ziek zijn, of het mogelijk kunnen worden, terwijl we in werkelijkheid gezond zijn.

Wat is overdiagnose? Overdiagnose treedt op wanneer een afwijking wordt gedetecteerd die nooit tot klachten zou hebben geleid en die de persoon in kwestie niet significant zou hebben geschaad. Denk bijvoorbeeld aan kleine, langzaam groeiende tumoren die nooit zouden zijn uitgegroeid tot een gevaarlijke grootte. Door deze afwijkingen te detecteren en te behandelen, worden gezonde mensen onnodig blootgesteld aan risico's en stress, en wordt er kostbare zorg verleend die eigenlijk niet nodig is.

De impact op de patiënt De gevolgen van overdiagnose kunnen aanzienlijk zijn. Naast de angst en onzekerheid die gepaard gaan met een vermeende diagnose, kunnen patiënten onnodige behandelingen ondergaan, zoals operaties, bestraling of chemotherapie. Deze behandelingen brengen risico's met zich mee, zoals bijwerkingen, infecties en een verminderde kwaliteit van leven. Bovendien kunnen de kosten van deze behandelingen een zware financiële last vormen voor de patiënt en de maatschappij.

Waarom gebeurt dit? Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan de toename van overdiagnose. Ten eerste hebben we steeds betere screeningstesten die kleinere afwijkingen kunnen detecteren. Ten tweede is er een groeiende trend om 'preventief' te handelen, waarbij we proberen potentiële problemen zo vroeg mogelijk aan te pakken. Ten slotte speelt de angst voor misdiagnose een rol, waardoor artsen geneigd zijn om extra voorzichtig te zijn en meer tests te bestellen.

Wat kunnen we eraan doen? Het rapport van het KCG pleit voor een meer kritische benadering van medische screening. Artsen zouden zich moeten afvragen of de voordelen van screening opwegen tegen de risico's en de kosten. Patiënten kunnen zelf ook een actieve rol spelen door zich goed te informeren over de voor- en nadelen van screening en door kritische vragen te stellen aan hun arts. Het is belangrijk om te beseffen dat niet elke afwijking die wordt gevonden, een reden is tot paniek.

Conclusie Medische screening kan levens redden, maar het is belangrijk om de risico's van overdiagnose niet te onderschatten. Door een meer kritische benadering van screening en een betere communicatie tussen artsen en patiënten, kunnen we ervoor zorgen dat screening effectiever en veiliger wordt.